1. Opće informacije o državi i gradu
Avari i Slaveni na prostoru današnje Bosne krajem VI i početkom VII st. zatekli su ostatke Ilira i Romana. Tada je bila uspostavljena dvjestogodišnja avarska politička organizacija vlasti čiji je spomen ostao u nazivima ban i župan. Time se pretpostavlja da su i prije Porfirogenetova pomena Bosne, na njenom prostoru postojali oblici javne vlasti o kojima nije ostalo dovoljno izvora, prije nego što se Bosna pominje kao banovina početkom XII st.
U srednjovjekovnoj Bosni poznata su dva oblika državne vlasti: banovina (do 1377) i kraljevstvo (do 1463) godine. U oba ova oblika državne vlasti Bosna je samostalna država. Sa banom Stjepanom II i kraljem Tvrtkom I Bosna je doživjela svoj najveći uspon. Dominantno pravo u srednjovjekovnoj Bosni je običajno pravo. Od pisanih izvora sačuvani su međunarodni ugovori, vlasteotske povelje i tekstovi na stećcima. Nije imala pisanih zakona.
Padom Bosne pod vlast Osmanskog carstva 1463., Bosna je teritorijalno organizirana po sandžacima u okviru rumelijskog beglerbegluka. No i tada je najveći i najznačajniji dio bosanskog prostora organiziran u bosanskom sandžaku, a njeni periferni dijelovi su organizirani u hercegovački, zvornički i kliški sandžak. Tek nakon 117 godina takvog stanja, Bosna je uspostavljena kao zasebna provincija 1580., na prostoru koji je obuhvatao i dijelove susjednih zemalja. Poslije Karlovačkog mira 1699., prostor bosanskog ajaleta je bio sveden skoro na historijske granice bosanskog kraljevstva iz XV st. Osnivanje bosanskog ajaleta na prostoru historijske Bosne, doprinijelo je očuvanju narodne svijesti o političkom i kulturnom kontinuitetu Bosne sa srednjovjekovnom bosanskom državom, očuvanju njene cjelovitosti i kasnijoj obnovi bosanske državnosti (1943).
U prvoj polovini XIX st. sticanjem političkih i historijskih okolnosti pored bosanskog ajaleta bio je uspostavljen hercegovački mutesafirluk (1833) da bi 1866 ponovo bila objedinjena u jedinstveni bosanski vilajet. Za čitavo vrijeme 415-godišnje osmanske uprave u Bosni, Bosnom su upravljali sandžakbezi podređeni rumelijskom beglerbegu, a kada je postala zasebna osmanska provincija (ajalet) njom su upravljali sultanovi namjesnici, odnosno veziri.
Specifičnost državnopravnog i političkog položaja Bosne pod Osmanlijama proizilazila je iz njenog SERHATA – pograničnog karaktera, prelaženjem na islam velikog dijela njenog stanovništva koje se nazivalo Bošnjanima i postojanjem ustanove kapetanija.
U Bosni je u vrijeme Osmanlija važio osmanski pravni sistem koji se sastojao od šerijatskog prava (Kur'an i hadisi) i državnog (sultanskog) prava, odnosno kanonskog prava kojim su uređivani odnosi koji nisu bili uređeni ili su bili nepotpuno uređeni šerijatskim pravom. Pred kraj osmanske uprave pored šerijatskih uvedene su i građanske pravne institucije i donešeni zakoni.
Bosna i Hercegovina je u periodu 1878-1908. imala državnopravnu egzistenciju sui generis. Osmanlije su formalno zadržale suverenitet nad njom, a stvarnu upravu je imala Austro-Ugarska uz saglasnost Evrope i Turske.
Aneksijom Bosne i Hercegovine 1908., Austro-Ugarska je nelegitimno preuzela suverenitet od Osmanlija kršeći Berlinski ugovor. Da bi legitimirala aneksiju, Austro-Ugarska je za dva i po miliona funti sterlinga kupila od Turske svoja prava u Bosni i Hercegovini, pretvorivši je u koloniju. Bosna i Hercegovina je u čitavom tom periodu ostala izvan Austro-Ugarske državnopravne strukture.
Ustav 1910. i Sabor koji su Bosni oktroirani od strane cara, nisu promijenili njen položaj zavisne zemlje. Zahvaljujući činjenici da je Bosnom upravljala kruna, odnosno zajednička vlada, da nije, dakle, bila podijeljena između Austrije i Ugarske, propašću Austro-Ugarske, Bosna i Hercegovina je ostala cjelovita u svojim historijskim granicama.
U vrijeme Austro-Ugarske uprave u Bosni je važio austrougarski pravni sistem, u čijim su se temeljima nalazili instituti rimskog prava. Zatim su primjenjivani propisi koji su donošeni samo za Bosnu. Iako je imala svoj Ustav (1910) i svoj Sabor, Bosna nije imala autonomna prava da samostalno donosi svoje zakone. U vrijeme austrougarske uprave, u Bosni je za bosanske muslimane važilo šerijatsko pravo u nasljednjim i porodičnim odnosima.
Bosna i Hercegovina je, zajedno s drugim južnoslavenskim zemljama koje su bile u sastavu Austro-Ugarske, učestvovala punopravno u stvaranju nove Države SHS, koja nije živjela ni dva puna mjeseca, od 06. oktobra do kraja novembra 1918., koja je 01. decembra 1918. s Kraljevinom Srbijom konstituirala novu državnu zajednicu, Kraljevinu SHS. U Kraljevini SHS, Bosna je, zahvaljujući članu 135. Vidovdanskog ustava iz 1921., očuvala teritorijalnu cjelovitost u svojim historijskim granicama u kojim je bila pod austrougarskom upravom. Imala je elemente autonomne vlasti sa sjedištem u Sarajevu do definitivnog uspostavljanja centralističke vlasti nove države. Od ujedinjenja 1918., do januara 1929., može se reći da je Bosna, u čijem je sastavu bilo šest oblasnih uprava, živjela u uslovima legitimnog ustavnog stanja.
Diktatura kralja Aleksandra 1929., prvi put od 1463. godine razbija teritorijalno jedinstvo Bosne i Hercegovine podjelom njenog prostora na četiri banovine koje su obuhvatale i dijelove teritorija njenih susjeda. Ovim je bio razbijen bosanski politički prostor u njegovim historijskim granicama s ciljem da Bošnjaci ni u jednoj banovini ne budu većinski narod. Tada je učinjen najveći udarac Bosni kao jedinstvenom teritorijalno-političkom prostoru u cijeloj njenoj dotadašnjoj hiljadugodišnjoj političkoj historiji. Sljedeći udarac je bio sporazum Cvetković-Maček od 26. avgusta 1939., kojim je dogovorena teritorijalna podjela Bosne i Hercegovine između Srbije i Hrvatske na račun bošnjačkog naroda. Ovaj sporazum zbog započinjanja Drugog svjetskog rata nikada nije bio realiziran.
Kraljevina Jugoslavija, kao prisilna unitarna država, od 1929. do 1945. bila je nelegitimna tvorevina Oktroiranog ustava iz 1931. sa improviziranim pravnim sistemom nastalim upotrebom sile i političkim ucjenama dvorske kamarile. Zbog nelegitimnosti i provizornosti tadašnjeg pravnog poretka bilo je moguće da se aktuelni režim politički neodgovorno odnosi prema Bosni i Hercegovini i Bosancima 1939. godine.
Zahvaljujući političkim promjenama 1941., i aktivnom učešću sva tri bosanskohercegovačka naroda u Narodnooslobodilačkom ratu 1941-1945., i njegovoj političkoj odluci da se nova Jugoslavija organizira na federalnom principu, Bosna i Hercegovina je nakon 480 godina, 25. novembra 1943. u Varcar Vakufu (Mrkonjić Grad) na Prvom zasijedanju ZAVNOBiH-a obnovila svoju državnost. Nakon četiri dana, na Drugom zasijedanju AVNOJ-a, 29. novembra, predstavnici sva tri bosanska naroda prenijela su odluku ZAVNOBiH-a da Bosna i Hercegovina, kao jedna od šest ravnopravnih federalnih jedinica, bude konstituent nove Demokratske Federalne Jugoslavije.
Tada nije bilo odlučivano kakvo će biti političko uređenje nove države. Tek nakon održanih izbora (11. novembra) na zasijedanju Ustavotvorne skupštine, 29. novembra 1945., odlučeno je da se Jugoslavija definira kao „federativna narodna republika“. Tako je i Bosna i Hercegovina, kao federalna jedinica, imala narodno-republikanski oblik vlasti. Bosna i Hercegovina je kao država učestvovala sa drugim federalnim jedinicama s punim političkim legitimitetom u vršenju vlasti savezne države kao nosiocem državnog suvereniteta i međunarodnopravnog subjektiviteta.
Sa intenzivnijim unošenjem elemenata socijalističke ideologije u njeno unutrašnje uređenje, posebno uvođenjem radničkog samoupravljanja, Bosna i Hercegovina prerasta iz narodnog republikanskog oblika u socijalistički republikanski državni oblik, u kome je dominantan jednopartijski sistem vlasti, kao što je bio i u prethodnom obliku „narodne republike“.
Socijalistički pravni sistem sastojao se od državnog i samoupravnog prava. Ovaj se sistem izgrađivao u zajedničkom saveznom parlamentu i vladi i subordinirao je državne organe Bosne i Hercegovine prema saveznim organima u pitanjima u kojima je savezna država bila nadležna. Ali je postojala i značajna „republička“ i „samoupravna“ regulativa, naročito u sferi privrede i društvenih djelatnosti kojim se mogla izraziti i državnopravna specifičnost Bosne i Hercegovine i samuprava lokalnih zajednica, preduzeća i ustanova.
Pokušaj da se uspostavi takva državna zajednica u kojoj će Bosna i Hercegovina, kao i druge federalne jedinice kao države imati više autonomije, a odluke na saveznom nivou donosti konsenzusom, kao što je bilo uspostavljeno Ustavom iz 1974., nije uspio kao trajno rješenje, zbog čega se Jugoslavija raspala 1991/92. godine na više nezavisnih država. Tako je Bosna i Hercegovina, nakon 529 godina, od kada je 1463., izgubila svoju nezvisnost, 06. aprila 1992., ponovo međunarodnopravno priznata kao politički nezavisna i suverena država kada je stekla i svoj puni međunarodnopravni subjektivitet.
Političkim i društveno-ekonomskim promjenama koje su potom nastale počinju se gubiti socijalistički atributi iz njenog državnog uređenja, a time je izgubila i „socijalistički“ predznak ispred svog imena. U njenom nazivu ostaje samo „Republika Bosna i Hercegovina“. Dejtonskim sporazumom potpisanim u Parizu, 14. decembra 1995., nestaje i atribut „republika“ i službeni naziv države je samo „Bosna i Hercegovina“, u čijem su sastavu dva entiteta sa širokom političkom autonomijom.
Bosni i Hercegovini je mirovnim sporazumom zagarantirana teritorijalna cjelovitost u međunarodnopravno priznatim granicama, državni suverenitet kojeg vrše najviši organi Bosne i Hercegovine i međunarodnopravni subjektivitet, kao i članstvo u međunarodnim organizacijama. Današnji pravni sistem kreiran je Ustavom BiH (Aneks IV) Mirovnog sporazuma, kome je pridodato 15 međunarodnih konvencija i ugovora koje u pravnom sistemu BiH imaju snagu ustavne norme. Pravni sistem BiH čine i pravni sistemi entiteta, kantona i općina.
2. Troškovi života
Prosječni mjesečni iznos koji pokriva troškove života studenta na Pravnom fakultetu u Kiseljaku kreće se između 500 – 600 KM.
Smještaj: 100 –150 KM
Hrana: 200 –250 KM
Dnevne novine: 30 KM
Tokom studiranja smještaj je moguć u isključivo u privatnom smještaju jer u Kiseljaku ne postoje studentski domovi.
3. Zdravstveno osiguranje i zaštita
Činom upisa u školsku godinu, studenti se automatski osiguravaju od nezgoda i povreda za vrijeme trajanja školske godine (24h).
4. Finansijska pomoć za studente
Studentima Pravnog fakulteta u Kiseljaku omogućeno je kreditiranje za školarinu preko Unicredit banke, kao i olakšice prilikom upisa:
- djeca bez roditelja i učenici generacije imaju pravo besplatnog školovanja,
- djeca sa jednim roditeljem i odlični učenici plaćaju 50% školarine.
5. Studentska udruženja
Od trenutka osnivanja, Pravni fakultet u Kiseljaku je imao neformalno organizovano udruženje studenata, da bi se početkom akademske 2010/2011. godine udruženje i formalno registrovalo. Udruženje radi i posluje isključivo na principu neprofitabilne organizacije, a eventualnu dobit ostvarenu u vršenju svojih djelatnosti udruženje će iskoristiti isključivo za proširenje djelatnosti radi ostvarivanja svojih ciljeva.
Udruženje je do sada provodilo aktivnosti na poboljšanju kvaliteta nastave, što je i danas primarni cilj, međutim osim toga važno je istaknuti i ciljeve koje će udruženje vršiti u narednom periodu:
- povezivanje studenata Pravnog fakulteta u Kiseljaku sa ostalim studentskim organizacijama i univerzitetima u regiji i šire;
- pomoć mladim ljudima i njihovo afirmisanje u društvu;
- organizovanje radionica, seminara, debata, predavanja, kongresa, projekata u cilju promocije domaćih talentovanih ekonomista;
- uspostava i razvoj interkulturne saradnje i međusobnog upoznavanja mladih na lokalnom, regionalnom, međuentitetskom i državnom planu;
- stavljanje Pravnog fakulteta u Kiseljaku na državnu kartu dešavanja, kada je riječ o pravnoj djelatnosti;
- podrška i davanje instrukcija mladima koji se žele baviti pravom te aktuelnom pravnom problematikom;
- unapređenje kvaliteta vannastavnog života mladih;
- promocija kulturnog i naučnog stvaralaštva mladih te podrška razvoju kreativnih i umjetničkih vještina mladih ljudi;
- organizovanje izleta, putovanja, fakultativnih obilazaka u cilju promocije pravne struke i afirmacije mladih ljudi u pravnoj djelatnosti.
Zbog povećanja kvaliteta (kako fizičkih, tako i nastavnih) na Fakultetu, i akcije koje će u budućnosti provoditi udruženje studenata će biti složenije i u mnogo većem obimu. Jedino upravno tijelo predviđeno statutom udruženja je skupština, a članstvo u udruženju se stiče upisom na Pravni fakultet u Kiseljaku. Važno je napomenuti da je menadžment fakulteta do sada imao sluha za sve aktivnosti koje je udruženje vršilo te da je dao veliki doprinos uspješnosti akcija.
Prostorije studentskog udruženja zauzimaju cca. 30m2 te su otvorene svakim radim danom za pitanja i prijedloge studenata.
U nastojanju da se pruže što bolji uslovi studiranja, studentima je omogućeno besplatno korištenje interneta u prostorijama čitaonice koja je površine 30m2. Također, Fakultet posjeduje i računarski centar sa 20 računara. Također veoma važna stavka je i biblioteka koja trenutno raspolaže fondom od preko 5000 knjiga, a taj broj je svakim danom sve veći. Studentima je omogućen pristup i najvećim elektronskim servisima, kao i pristup dvjema bazama podataka sa preko 100.000 izvora.
6. Praktične informacije
Praktične informacije o gradu Kiseljaku, te dešavanjima u gradu, mogu se naći na sljedećim web stranicama:
Studentska služba